Sıfatlar ve Türleri
Sıfatlar, isimlerin önüne gelerek varlıkların ve nesnelerin rengini, şeklini, cinsini, durumunu ve sayısını belirten sözcüklerdir. Günlük konuşmalarımızın büyük bir kısmında sıfatlara yer verilmektedir. Sıfatlar üç ana grupta incelenmektedir: niteleme sıfatları, belirtme sıfatları ve yapısal sıfatlar.
Niteleme Sıfatları
Niteleme sıfatları, bir ismi durum, şekil, biçim ve renk yönüyle niteleyen sözcüklerdir. Bu sıfatları cümle içinde bulmak için isme "Nasıl?" sorusu sorulmalıdır. Cümleye sorulan "nasıl" sorusunun cevabı, niteleme sıfatını gösterir.
Belirtme Sıfatları
Belirtme sıfatları, isimleri işaret yolu ile anlatan sözcüklerdir. "Bu", "şu", "o", "öteki", "beriki" gibi sözcükler belirtme sıfatlarına örnektir. Belirtme sıfatları kendi içinde dört grupta incelenir.
- İşaret Sıfatı: İsimlerin yerlerini bildiren ve işaret eden sıfatlardır. "Bu", "şu", "o", "öteki", "beriki", "böyle", "şöyle" gibi sözcükler işaret sıfatıdır.
- Sayı Sıfatı: İsimlerin sıralarını ve bölümlerini net olarak belirten sıfatlardır. Kendi içinde asıl sayı sıfatları, sıra sayı sıfatları, kesir sayı sıfatları ve üleşme sıfatları olmak üzere dört grupta incelenir.
- Belgisiz Sıfat: İsimlerin sayılarını kesin olarak değil de yaklaşık olarak bildiren sıfatlardır. Cümle içinde "bir", "birkaç", "birçok", "az", "çok", "biraz", "birtakım", "bütün", "bazı", "tüm", "her" ve "hiçbir" olarak kullanılır.
- Soru Sıfatı: İsimlerin nitelik ve nicelik bakımından öğrenilmesini amaçlayan sıfatlardır. Cümleye sorulan "ne", "nasıl", "nice", "ne biçim", "kaç", "kaçıncı", "kaçar", "hangi", "ne türlü" soruları ile oluşturulan sözcüklerdir.
Yapısal Sıfatlar
Yapısal sıfatlar, yapıları bakımından üç grupta incelenir: basit sıfatlar, türemiş sıfatlar ve birleşik sıfatlar.
- Basit Sıfatlar: Yapım eki almamış sıfatlardır. Basit sıfatlar başka bir kelime ile birleşmezler.
- Türemiş Sıfatlar: Yapım ekleri almış sıfatlardır. Türemiş sıfatlar yapım eklerini isim ya da fiil köklerine alırlar. Bu yapım ekleri gövdede de yer alabilir.
- Birleşik Sıfatlar: Yapı bakımından birden çok kelime içeren sıfatlardır. Birleşik sıfatlar kendi içinde kaynaşmış birleşik sıfatlar ve kurallı birleşik sıfatlar olmak üzere iki kısımda incelenir.
Ek Bilgiler
Sıfatlar, yalnızca isimlerin niteliklerini belirtmekle kalmaz, aynı zamanda cümlelerin anlamını derinleştirir ve zenginleştirir. Özellikle edebi eserlerde sıfatlar, anlatımı güçlendiren ve okurun hayal gücünü harekete geçiren önemli dil unsurlarıdır.
|
