Sıfatı müşebbehe, kusur, çirkinlik, güzellik ve renk gibi bazı görünürdeki sıfatlarla bazı duygusal yönleri ifade eden sıfatlara sıfatı müşebbehe adı verilmektedir.
Arapça dili, zengin kelime haznesi ve gelişmiş dilbilgisi ile islami ilimlerin dışında dil bilimlerinde dikkatini çekmiş ve bilim dili olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Arapça, günümüzde dünya genelinde en çok konuşulan sayılı dillerden biri olmuştur. Arapça'dan Türkçe'ye geçen çok sayıda kelimeler olmakla birlikte, özellikle hukuk alanında Arapça kökenli çok fazla kelimeler bulunmaktadır.
Sıfatı müşebbehe; sülasi lazım fiilden üretilen ve sahibinde devamlı kalıcı özelliği olan sıfatları göstermektedir. Başka bir deyişle ismi faile benzemektedir. Ancak ismi failin belirttiği sıfat kalıcı değildir, geçici olmaktadır. Oturan ve uyuyan kelimelerde belirtilen olaylar devamlılık göstermezler. Sıfatı müşebbehe'nin birden fazla vezni bulunmaktadır.
En çok kullanılan sıfatı müşebbeheler
- Renklerde, kusurlarda ve sakatlıklar gibi nitelikleri anlatan sıfatı müşebbehedir.
- İç duyguları anlatan ve gösteren sıfatı müşebbehedir.
- Şekil ve güzellik bildirimlerini anlatan sıfatı müşebbehedir.
Sıfatı müşebbehe ile ismi fail arasındaki en önemli fark şudur, ismi failde bulunan anlamı geçici, sıfat müşebbehedeki anlamı ise kalıcı özelliktedir.
Sıfatı müşebbehe örnekler
Örnek 1: bu dünyada kör olan kimse ahirette de kördür, üstelik iyice yolunu şaşırmıştır.
Yukarıdaki sıfatı müşebbehelerde anlamını çok iyi ifade etmek için bazı konularda ve müzekkerlerde ortak olmak üzere ismin önüne daha şiddetli, daha az ve daha çok gibi sıfatlar getirilmektedir. Böylece cümlenin anlamı daha iyi ifade edilmiş olmaktadır.
Örnek 2: Annemin saçı kız kardeşinin saçından daha beyazdır.
Yukarıdaki kalıpta çoğulu olan kelime gayri munsarif olmamaktadır ve bütün çoğullar için ortak kullanılmaktadır.
Bazı duygular gibi görünmeyen sıfatlarda bu kalıba girmektedir. Sıfatı müşebbeheler, zamana ve mekâna bağlı olarak değişmezler. Sıfatı müşebbehede, ismi faildeki gibi olayın yenilenmesi manasında olmayıp, olayın devamlı ve lazım olma anlamındadır. Sülasi lazım fiillerden türetilen ve devamlı kalıcı olan sıfatları, varlığı gösterir ve kendi fiilinin anlamını ifade etmektedir. İç sıkıntıları ifade eden sıfatlar için susuz, aç, tok ve kızgın gibi duygusal olayları ifade eden sıfatlar için kullanılmaktadır. Yorgun, endişeli, üzgün, cömert, hoşgörülü, kibar gibi kelimeler için kullanılmaktadır.
Sıfatı müşebbehenin kural dışı birçok örneğini bazı cümlelerden öğrenebilmekteyiz.
Örnekler; bu asker cesurdur. Bu genç cömerttir.
