İsim ve Sıfat Tamlamaları
İsim ve sıfat tamlamaları, Çeşitli şekillerde yapılan isim ve sıfat tamlamaları dil bilgisinin vazgeçilmez konuları arsında yerini almaktadır. İsim ve sıfat tamlamaları birbirinden farklı konulardır. Her iki konunum mantığı aynı olsa da isim tamlamalarında her sözcük isim, sıfat tamlamalarında ise en az bir sözcüğün sıfat olması gerekir. Sıfat tamlaması olan sözcükler ve cümleler farklı işlevde kullanılmaktadır.
Sıfat tamlaması olan kelimelerin işlevi; şekil, boyut, büyüklük, küçüklük ya da renk olarak kendisinden sonra gelen ismin niteliğini taşır. Onu farklı şekillerde niteler ya da belirtir.
Hemen hemen tüm öğrencilerin yanlışı yapmış olduğu konular arasında isim  ve sıfat tamlamaları yer almaktadır. İsim ve sıfat tamlamalarında yapmanız gereken tek şey püf noktaları bilmektir. Püf noktaları bildikten sonra isterse en zor soru gelsin fark etmez. Hepsini çok kolay bir şekilde çözebiliriz. Şimdi sizler ile isim ve sıfat tamlamalarının neler olduğunu ve bunları örneklerle birlikte açıklayacağız.
İsim ve sıfat tamlamaları
1. Sıfat tamlaması: Türkçede sıfat tamlaması dil bilgisi konuları arasında yer alır. Herhangi bir isimden önce gelerek o ismi şekil, boyut, renk, koku, hacim, yükseklik ya da başka herhangi bir yönden niteleyen sözcüklere sıfat tamlaması denir. Birkaç örnek ile bunları pekiştirelim. - Mavi ayakkabı
- Küçük defter
- Gür ağaç
- Yumuşak yastık
- Yuvarlak masa
- Pembe koltuk
- Büyük çocuk
- Genç kız
2.
İsim tamlaması: Adından da anlaşıldığı üzere isim tamlamaları iki isimden oluşmaktadır. İsim tamlamalarında her iki isminden de birbirini tamamlaması gereklidir. Bazen bu isim tamlamaları farklı şekillerde de kullanılabilir. İsim tamlamaları birkaç başlık altında incelenir. Şimdi ise sizler ile bu başlıkları maddeler halinde inceleyelim.
Belirtili isim tamlaması: Belirtili isim tamlamalarında tamlayan ile tamlanan bulunur. Bu tamlayan ile tamlanan ise ek almak zorundadır. Aksi takdirde belirtili isim tamlaması olmaz.
Örnek - Kapının kolu
- Elbisenin düğmesi
- Sözün doğrusu
- Saçlarının rengi
- Bıçağının sapı
- Bardağın kırığı
- Gökyüzünün yıldızları
- Çarşafın yırtığı
Belirtisiz isim tamlaması: Belirtisiz isim tamlamasında tamlayan ve tamlanan vardır fakat tamlayan ek almaz. Bu şekilde kurulan isim tamlamalarına belirtisiz isim tamlaması denir.
Örnek - Göz çevresi
- Kalp hastalıkları
- Boya kokusu
- Tespih düğmesi
- Namaz vakti
- Kitap ayracı
- Burun kemiği
- Dünya borsası
Takısız isim tamlaması: Takısız isim tamlamalarında tamlayan ve tamlanan hiçbir ek almaz. Tamlayan ve tamlananın ek almadığı isim tamlamalarına belirtisiz isim tamlaması denir.
Örnek - Örümcek adam
- Plastik boya
- Ahşap kapı
- Demir anahtar
- Altın bilezik
- Cam kavanoz
- Yün yorgan
- Kiraz dudak
- Elma yanak
- Tahta kalem
Zincirleme isim tamlaması: Adından da anlaşıldığı üzere zincirleme isim tamlamalarında en az üç tane ismin olması gerekir. Üç veya daha fazla ismin bir araya gelerek oluşturduğu isim tamlamalarında zincirleme isim tamlaması denir.
Örnek - Altın bileziğin rengi
- Ayakkabı kutusunun boyası
- Pembe benekli kurdele
- Okul bahçesinin önü
- Kilitli kapının anahtarı
- Mavi gökyüzünün yıldızları
- Kötü kalpli insanların yalanları
- Melek gibi insanların iyi niyeti örnekler arasındadır.
19.01.2024 13:28:48
İsim ve Sıfat Tamlamaları ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|