Sıfat Tamlaması
Sıfat tamlaması, bir isimle ilgili bilgi veren ve ismin önüne eklenerek oluşan kelime grubudur. Bu şekilde oluşturulan sıfat tamlaması ismin sayısını, ismini, rengini, şeklini, konumunu, durumunu ya da isimle ilgili olan başka bir şeyi anlatır. Sıfat tamlaması bir ya da daha fazla sıfatla oluşturulabilir.
Sıfat tamlaması örnekleri- Yakışıklı çocuk
- Yemyeşil doğa
- Kıymalı dolma
- Çeyrek ekmek
- Öteki çocuk
- Büyük ev
- Yaşlı adam
- İlk yarışmacı
Sıfat tamlaması oluşturulurken birden çok sıfat kullanılabilir.
Bu durumda sıfatlar birbirinden bağlaçlarla ve noktalama işaretleri ile ayrılır. Örnek olarak; - Soğuk ve karlı hava / Az ama yeterli para / Zayıf ama güzel kız
Belirsizlik sıfatı bir ve kendisinden önce gelen sıfat arasında virgül kullanılmaz- Uzun, ince bir kişi / Zayıf, güzel bir kız / Lezzetli, tatlı bir elma
Sıfat tamlaması özellikleri nelerdir?
Sıfat tamlamasında ilk kelime tamlayan, ikinci kelime de tamlanan olarak adlandırılır. Tamlayan tamlanan kelimenin anlamını bütünler. Yani bir anlamda tamlayan sıfat yardımcı unsurudur. İsim ise ana unsurdur. Başta tamlayan olur, sonda ise tamlanan bulunur. Kelime grubunun vurgusu tamlayanda olur. Sıfata tamlamasında anlam daima ön planda olmalıdır. Örnek olarak aşağıdakiler verilebilir; - Büyük bahçe, Güzel çerçeve, Buğulu gözler
Sıfat tamlamasında sıfat ve isim ek almadan birleşir.
Tamlama ek almaz. Örnek olarak aşağıdakiler verilebilir- Serin hava, Mavi gökyüzü, Hassas kalp
Her sıfatla sıfat tamlaması oluşturulabilir. Örnek olarak- Niteleme sıfatlarıyla; Çalışkan öğrenci, güzel hava, mavi deniz gibi
- İşaret sıfatlarıyla; Diğer sorulara geçin, bu eşyalar nereye konacak gibi
- Asıl sayı sıfatlarıyla; Bir elma bile yememişsin, Beş kilo patates al gibi
- Sayı dışında başka birimlerle ölçülen nesnelerle; 150 kg un, 3 mt kumaş gibi
- Sıra sayı sıfatlarıyla; 11. Kıta, 3. Hafta gibi
- Kesir sayı sıfatlarıyla; Çeyrek elma, Yarım karpuz gibi
- Üleştirme sıfatlarıyla; Beşer elma, altışar ekmek gibi
- Belgisiz sıfatlarla; Bir gün görüşelim, Bazı insanlar gibi
- Soru sıfatlarıyla; Kaçıncı arabanı aldın? Nasıl gelmeyi düşünüyorsun? Gibi
- Sıfat fiillerle ya da sıfat fiil grupları ile; Ağaçları sallayan rüzgâr, Sabahın gelmesine yakın an gibi
Sıfat tamlaması oluşturulurken sıfat ile isim arasında noktalama işareti konulmaz. Eğer noktalama işareti konulursa, kullanılan ilk kelime tek kalır ve isimleşir. Örneğin; Genç kıza ağlayarak yaklaştı, bu örnekte noktalama işareti kullanılmamış ve genç sıfat olmuş, Genç, kıza ağlayarak yaklaştı burada virgül kullanıldığı için genç isim haline dönüşmüştür.
Sıfat ile zarfların anlamlarını tamamlayan zarflardan oluşan kelime grupları da sıfat tamlamasıdır. Örnek olarak; Daha güzel, çok doğru, en acı gibi.
Birden fazla sıfat sıralı halde kullanılarak ismi belirtebilir ya da niteleyebilir Örnek olarak; Büyük, korkutucu, karanlık ve gizemli bir evdi.
Hoş, tatlı, güzel ve naif bir kadındı.
Bir sıfatta birden fazla ismi işaret edebilir. Örnek olarak
Yüksek yaylalar, dağlar, tepeler bu bölgede karakterizedir.
Ucuz evler, arabalar.
Sıfat tamlamasında tamlayan ile tamlanan birlikte ya da ayrı olarak bir kelime grubu oluşturabilir. Bir sıfat tamlaması da başka bir sıfat tamlaması dahilinde tamlayan veya tamlanan olarak yer alabilir. Örnek olarak; Koklamadan bozulan çiçek demeti.
Şu şişman adam.
Cümle içinde sıfat, isim ve zarf görevi görürler. Örneğin; Sabah gün doğarken başlayan yağmur aniden sağanak şekline döndü.
Sıfat tamlamasında tamlanan tamlayanın anlamında bulunuyorsa düşürülür. O sıfatın o isimden başkasına ait olduğu düşünülmez. Böyle sıfatlar adlaşmış sıfat olarak tanımlanır. Örneğin; Hasta kişiyi hastaneye yetiştiremediler / Hastayı yetiştiremediler.
Tembel insanlar başarılı olamaz / Tembeller başarılı olamaz.
20.01.2024 14:01:19
Sıfat Tamlaması ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
